Miesiąc: luty 2014

Czerwone kopety

Tradycyjne czerwone koperty, lishi利是,rozdaje się w czasie obchodów Święta Wiosny. Zwyczajowo trafiają do młodych niezamężnych osób.

Czerwone koperty najczęściej zawierają pieniądze, musi być to liczba parzysta, ponieważ nieparzyste wręcza się na pogrzebach. Liczba osiem uznawana jest za szczęśliwą, ponieważ brzmi jak bogactwo, podobnie liczba 6 która brzmi jak gładki, w sensie – naprawdę udany rok.

O parzystości decyduje pierwsza liczba a nie ostatnia, przykładowo: trzydzieści i pięćdziesiąt są uznawane za nieparzyste dlatego wręcza się je na pogrzebach.

Prośba o czerwoną kopertę nazywa się tao hongbao 讨紅包 . Osoba będąca w związku małżeńskim nie odmówi takiej prośby gdyż oznacza to że nie będzie miała szczęścia w nowym roku. Zwyczajowo dzieci składają życzenia szczęśliwego nowego roku przed otrzymaniem koperty. Koperty tradycyjnie trzyma się pod poduszką przez siedem dni, zanim się je otworzy.

Pozdrowienia

Najpopulariniejsze to: xiniankuaile 新年快乐, co ozncza ni mniej ni więcej co szczęśliwego nowego roku. Na północy tradycyjnie mówi się guonianhao过年好. Jest to forma krótsza i przez to uznawana za nie najlepszą.

Gongxifacai 恭喜发财, które można przetłumaczyć jako gratulujące i powodzenia.

Istnieje także wiele innych pozdrowień, przykładowo gdy rok zapowiada się niedobrze, warto powiedzieć sui sui pingan co oznacza wieczny pokój, każdego roku.

金玉滿堂 jinyumantang – niech z twojego bogactwa powstanie góra
大展鴻圖 dazhanhongtu – spełnienia wszystkich planów
迎春接福 yingchunjiefu – przywitaj nowy rok i spotkaj szczęście
萬事如意 wanshiruyi – spełnienia wszystkich marzeń
吉慶有餘 jiqingouyu – niech twoje szczęście nie zna granic
竹報平安 zhubaopingan – niech wszystko będzie dobrze
一本萬利 yibenwanli – niech zysk wyniesie dziesięciotysięcznokrotność
福壽雙全 fushoushuanguan – szczęścia i zdrowia
招財進寶 zhaocaijinbao – gdy zdobędziesz bogactwo inne cenne rzeczy przyjdą również

Dzieci i młodzież używają czasem żartobliwie frazy gongxifacai, hongbaonalai  恭喜发财，红包拿来. Czyli gratulacje i powodzenia, a teraz daj mi czerwoną kopertę.

Pierwszy miesiąc miesiąca księżycowego nosi nazwę yuan, dawniej xiao. Stąd wzięłą się nazwa Yuan Xiao元宵. Piętnastego dnia pierwszego miesiąca księżyc jest w pełni po raz pierwszy, wtedy też obchodzi się święto lampionów.

Legendy o początkach

Jedna z legend mówi że był to czas na oddawanie czci Taiyi, czyli bogowi niebios. Wierzono że to on kontroluje przeznaczenie. Na jego plecach miały znajdować się smoki i to on decydował o nadejściu burz, susz, oraz innych nieszczęść. Od czasów Qinshuhuang, pierwszego cesarza, wszyscy cesarzowie rozkazywali urządzanie ogromnych uroczystości by prosić Taiyi o dobrą pogodę i zdrowie.

Inna z legend powiązana jest z Taoizmem. Tianguan, taoistyczny bóg odpowiedzialny za szczęście miał się urodzić piętnastego dnia pierwszego miesiąca, a ponieważ lubił rozrywkę, ludzie na ziemi dostarczali mu ją w najróżniejszy sposób.

Jednaz najpopulaniejszych legend mówi o tym, że cudowny żuraw zleciał z nieba na ziemię, a gdy tylko wylądował został zabity i zjedzony. Zezłościło to Jadeitowego Cesarza, ponieważ był to jego ulubiony żuraw. Zaplanował więc spalić wioskę piętnastego dnia pierwszego miesiąca. Córka Jadeitowego Cesarza uprzedziła mieszkańców wioski o jego planach. Wieśniacy nie wiedzieli co zrobić, ale jeden z nich zaproponował by każda z rodzin rozpaliła czerwone latarnie i ustawiła ognie na ulicach, oraz odpalała petardy. Dzięki temu wioska wyglądała jakby płonęła co zmyliło zesłanych z nieba żołnierzy. Jadeitowy Cesarz usłyszawszy od swoich podwładnych że wioska płonie uznał zadanie za wykonane.

Inna z legend mówi o gosposi imieniem Yuan Xiao. W czasach dynastii Han, Pan Wschodni był ulubionym doradcą cesarza. Pewnego dnia zobaczył w ogrodzie małą płaczącą dziewczynkę, która chciała popełnić samobójstwo. Pan Wschodni powstrzymał ją i zapytał o powód takich zamiarów. Odrzekła, że nazywa się Yuan Xiao i jest gosposią a odkąd pracuje u cesarza nie ma czasu na odwiedzenie rodziny i woli umrzeć niż nie okazywać swojej miłości do rodziny. Pan Wschodni obiecał jej pomóc. Opuścił więc pałac i rozpoczął przepowiadanie przyszłości na ulicy. Ponieważ wielu ludzi o nim słyszało podchodzili do niego i prosili o przepwoiednie, ale wszyscy słyszeli dokładnie to samo – piętnastego dnia pierwszego miesiąca nastąpi ogromne nieszczęście.
Zaniepokojeni pytali więc co robić, Pan Wschodni powiedział że trzynastego dnia bóg ognia ześle wróżkę w czerwieni na czarnym koniu by spaliła miasto. Gdy tylko się pojawi ludzie mieli okazywać jej miłosierdzie. Gdy nadszedł trzynasty dzień Yuan Xiao przebrała się w czerwone szaty i udawała wróżkę. Mówiła ludziom że ma list od boga ognia do samego cesarza. List został zaniesiony do cesarza, a informacja głosiła że miasto spłonie za dwa dni. Wtedy Pan Wschodni został poproszony o pomoc. Powiedział że bóg ognia lubi jeść słodkie pierogi i każda rodzina powinna przygotować ich jak najwięcej. Należy także zapalić czerwone latarnie i strzelać petardami. Co miało zwieść boga ognia.
Cesarz oczywiście się zgodził, wszędzie pojawiły się latarnie, a ludzie chodzili z nimi po ulicach. Wszystko to sprawiało wrażenie jakoby miasto stanęło w ogniu. Rodzice Yuan Xiao udali się do pałacu by oglądać lampiony i spotkać się z córką.
Cesarz wydał rozkaz by czynności te powtarzano co roku.

Obchody

W czasach dynastii Sui cesarz Yangdi zapraszał wysłańców innych krajów by oglądali w Chinach rozpalane lampiony.

Od początku dynastii Tang święto lampionów trwało co najmniej trzy dni. Na ten czas znoszono godzinę policyjną i ludzie mogli świętować dzień i noc.

W czasach dynastii Song święto trwało pięć dni, a obchody nie obejmowały już tylko stolicy. Latarnie tworzono z kolorowego szkła oraz jadeitu.

Na początku piętnastego wieku święto rozrosło się do dziesięciu dni. Cesarz Chengzhu zdecydował  że przedmieścia mają być wyznaczone na pokazy lampionów.

Obecnie wystawiania lampionów na pokaz także jest istotnym elementem tego święta.

 

Dzień piąty

Jest to dzień urodzin boga bogactwa. W północnych chinach spożywa się pierog. Na Tajwanie szóstego dnia otwiera się sklepu przy akompaniamencie huku petard.

Tradycyjnie odpala się petardy by przykuć uwagę Guan Yu co ma zapewnić  powodzenie w nowym roku.

Dzień siódmy

Nazywa się go renri人日 i uważa się że jest to dzień w którym wszyscy się starzejemy o rok. W południowo wschodniej Azji spożywa się sałatki z surowej ryby by żyć bogato.

Wyznawcy chińskiego buddyzmu nie spożywają mięsa by upamiętnić narodziny Sakry.

Dzień ósmy

Pora na kolejną rodzinną kolację by uczcić narodziny Jadeitowego Cesarza władcy nieba. Zazwyczaj wtedy wraca się do pracy, właściciele sklepów zapraszają pracowników na lunch/kolację by podziękować Im za pracę w ubiegłym roku.

Około pólnocy członkowie mniejszości Hakka zapalają kadzidła by upamiętniśc Jadeitowego Cesarza, oraz Zao Jun, boga kuchni, który zanosi informacje do nieba.

Dzień dziewiąty

Tego dnia ludzie modlą się do Jadeitowego Cesarza. Dla członków mniejszości Hakka, dzień ten jest ważniejszy od wigilii nowego roku.

Na Tajwanie ustawia się na ołtarzu stół z trzema warstawami: na górze sześć głównych warzyw plus makaron, owoce, po środku, oraz na dole: pięć ofiar i wino by upamiętnić bóstwa stojące poniżej Jadeitowego Cesarza.

Dzień dzisięty

Tego dnia świętuje się ku czci towarzystwa jadeitowego cesarza.

Dzień trzynasty

Tego dnia spożywa się tylko dania wegetariańskie by wyczyścić organizm po obżarstwie dni poprzednich.

W ten dzień upamiętnia się generał Guan Yu, czyli chińskiego boga wojny. Praktycznie wszędzie w Chinach modli się do Guan Yu w ten dzień, ponieważ jest on symbolem zwycięstwa i sukcesu.

Dzień piętnasty – święto lampionów

Spożywa się kulki ryżowe w zupie. Rozpala się świeczki przed domami by wskazać drogę duchom. Rodziny wychodzą na ulice by zapalić lampiony.

Tego dnia kończą się wszystkie uroczystości związane z nowym rokiem.

Dzień pierwszy

Pierwszego dnia wita się bóstwa nieba i ziemi co rozpoczyna się już o północy. Odpala się wtedy fajerwerki, pali bambusy, oraz odpala petardy by stworzyć jak najwięcej dymu co ma odgonić złego nian. Wielu ludzi, zwłaszcza wyznawców buddyzmu, nie spożywa pierwszego dnia mięsa co ma im zapewnić długowieczność. Niektórzy powstrzymują się od używania noża czy nawet rozpalania ognia, więc jedzenie powinno być przygotowane dzień wcześniej. Nie powinno się również używać miotły gdyż może ona wygonić szczęście z mieszkania.

Najważniejsze jest jednak oddanie czci starszym, czyli odwiedzenie rodziny, najczęściej rodziców, dziadków i pradziadków.

Buddyści uznają ten dzień za dni narodzin Maitreya Bodhisattvy i nie zabijają zwierząt.

Niektóre rodziny zapraszają tancerzy by odtańczyli taniec lwa, który ma na celu odstraszenie złych duchów. Dzieciom daje się czerwone koperty z pieniędzmi w środku. Właściciele firm rozdają premie swoim pracownikom na szczęście.

Dzień drugi

Dzień drogi nosi nazwę kainian开年,czyli początek roku, to tego dnia mężatki odwiedzają swoich rodziców i krewnych. Tradycyjnie mężatki nie miały zbyt wielu okazji by odwiedzać swoje rodziny.

W czasach cesarskich biedacy, oraz bezrobotni chodzili od domu do domu krzycząc Cai Shen dao (przybył bóg bogactwa), a domownicy wręczali im pieniądze by nagrodzić.  W Kantonie właściciele firm odmawiają modlitwę hoi nin zanim otworzą firmę by zyskać błogosławieństwo na nadchodzący rok.

Wierzy się, że tego dnia wszystkie psy obchodzą urodziny i wręcza się im wtedy prezenty.

Dzień trzeci

Trzeci dzień nosi nazwę chikou,赤口, co można przetłumaczyć jako czerwone usta. Mieszkańcy wsi palą papierowe ofiary. W ten dzień ani nie powinno przyjmować się gości ani też nikogo odwiedzać

Dzień czwarty

W miejscach gdzie nowy rok świętuje się dwa lub trzy dni, czwartego dnia rozpoczyna się normalny dzień pracy, oraz firmowe kolacje

Obchody poprzedzające Święto Wiosny

Ósmego dnia ostatniego miesiąca roku ma miejsce specjalne święto, zwane Laba. W jego trakcie spożywa się tradycyjną owsiankę zwaną labazhou臘八粥,co ma upamiętniać starożytne święto La. Tego dnia piklu się także czosnek. Dla wyznawców buddyzmu ten dzień jest dniem Bodhi.

Tradycyjnie owsiankę przygotowują kobiety o świcie, a pierwsza miska jest oddawana przodkom i domowym duchom. Każdy członek rodziny musi zjeść miskę, a resztki rozdaje się dalszej rodzinie i znajomym.

Wigilia Nowego Roku

Zaczyna się od ogromnego sprzątania, bowiem wierzy się że sprzątając pozbywamy się z domu nieszczęścia i przygotowujemy się na przyjęcie szczęścia. Pierwszego dnia nowego roku odkłada się miotły by szczęście nie zostało wygnane.
Mieszkania często przyozdabia się tradycyjnymi chińskimi frazami lub słowami. Kupuje się nowe ubrania, oraz zmienia fryzurę co ma symbolizować nowy początek. Należy spłacić wszystkie długi, w tym długi wdzięczności. Dlatego też często otrzymuje się w tym czasie prezenty.

W domach w których znajdują się wyznawcy Buddyzmu i/lub Taoizmu czyści się domowe ołtarze, oraz przyozdabia się na nowo. Taoiści wysyłają bogów do niebios by opowiedzieli o ich dobrych uczynkach. Często przekupują ich smarując ich usta miodem.

Tuż przed wieczerzą odmawia się modlitwę dziękczynną. Wyznawcy konfucjanizmu wspominają przodków.

Największym wydarzeniem wigilii nowego roku jest rzecz jasna kolacja, zwana nian ye fan. Na stole musi pojawić się ryba. Około północy należy zjeść pierogi, a na południu ciasto, którego resztki odsyła się rodzinie i znajomym jako prezent.
Nangao oznacza dosłownie noworoczne ciastko, ale wymawia się je dokładnie tak samo jak jak najlepszego roku przez cały rok.
Wieczerzę zazwyczaj spożywa się w mieszkaniu lub pobliżu seniora rodu, często serwuje się dania które je się wspólnie z hot potu (powiedzmy że to taki podgrzewany garnek z rosołem, olejem, w którym zostawia się jedzenie by się ugotowało) co ma symbolizować jedność całej rodziny.

Po kolacji niektóre rodziny udają się do świątyń by się pomodlić o powodzenie w nowym roku, jednakże obecnie coraz częściej urządza się imprezy, a nawet odliczanie noworoczne. Tradycyjnie odpala się petardy by odstraszyć złe duchy, oraz zamyka mieszkania, które otwiera się rano w rytuale zwanym kaicaimen, czyli otwieraniem drzwi szczęścia.