Zgodnie z legendą herbatę odkrył legendarny chiński cesarz i jednocześnie zielarz Shennong (神农) w 2737 roku przed naszą erą.
Legenda głosi że lubił on pić przegotowaną wodę by ją oczyścić, co też czynili jego służący. Jednego dnia w czasie podróży do odległego miejsca przyszedł czas na postój. W czasie gdy służący gotował wodę wpadł do niej suchy liść z krzewu herbacianego. Woda zmieniła kolor na brązowy, ale zmiana ta przeszła niezauważona i wodę podano cesarzowi. Cesarz wypił ją i uznał za bardzo orzeźwiającą i docierającą do każdej części ciała.
To właśnie Shennong nazwał herbatę tu co oznacza sprawdzać. Użyto do tego celu stosowany także obecnie symbol荼, który przedstawia człowieka stojącego nad drzewem, ale pod trawą. Ma to oznaczać równowagę między ludźmi a naturą. Wymowa cha pochodzi z czasów dynastii Han (206 p.n.e. do 220).
Najwcześniejsze, spisane, informacje o spożywaniu jakiegoś naparu pochodzą ze słownika z trzeciego wieku przed naszą erą, czyli z czasów dynastii Zhou (1046-256 p.n.e.)
Wiemy na pewno, że w czasach dynastii Han herbata była stosowana jako lekarstwo. Jej rola zmieniła się najpewniej w czasach dynastii Tang (618-907). Stała się wtedy naparem dostępnym dla wszystkich i przekroczyła granice Chin docierając między innymi do Japonii.
Lao Tzu, filozof, określił herbatę mianem pianą płynnego jadeitu i stwierdził że jest niezbędnym składnikiem eliksiru życia. Legenda głosi że pod koniec życia był tak zasmucony upadkiem obyczajów że wyruszył na zachód do niezamieszkanych, przez Chińczyków, terytoriów. Przechodząc przez granicę został poczęstowany herbatą przez celnika Yin Hsi, który zachęcił go do spisania swoich nauk tak by inni mogli korzystać z jego wiedzy. Tak podobno powstało Dao De Jing.
Dzięki Lu Yu, twórcy pierwszej książki o herbacie – Cha Jing茶經 wiemy że już w 760 roku herbata była spożywana powszechnie.
W tamtych czasach herbata wyglądała i była przygotowywana zupełnie inaczej, przypominała to jak obecnie sprzedaję się herbatę pu-erh. Herbaciane liście sprasowywano w ogromne ciasta, a następnie suszono. Ciasta te, nazywane herbacianymi cegłami były miażdżone w kamiennych moździerzach. Następnie dodawano do nich wody, lub podgrzewano w dzbankach by wypić.
Białą herbatę zaczęto produkować w czasach dynastii Tang. Zbierano ją wczesną wiosną gdy krzewy trawiaste rozwijały się najbardziej, a nowe odnogi przypominały srebrne igły. Te pierwsze zerwane igły były wykorzystywane do tworzenia sprasowanej herbaty.
Sproszkowana herbata stała się niezwykle popularna w czasach dynastii Song (960-1279), wtedy przypominał współczesną matcha, czyli była sproszkowana a następnie ubijana.
Zwyczaj ten praktycznie zniknął w czasach dynastii Yuan (1279-1368), która to starała się zmienić wiele aspektów kulturowych.
To właśnie w czasach dynastii Yuan zaczęto wrzucać suszone liście herbaty i pić ją w ten sposób.
Najważniejsze daty w historii herbaty
- Od czasów prehistorycznych do końca okresu Wiosen i Jesieni (221 p.n.e.) tu była składana w ofierze
- Pierwsze uprawy herbaty powstały na terenach południowo zachodnich Chin, współczesnych prowincji Junnan i Seczuan
- Od końca okresu Wiosen i Jesieni do czasów wczesnej dynastii Zachodnich Han 206 p.n.e. 24 n.e. tu była podawana jako warzywo
- W okresie Trzech Walczących Królestw premier Chi (547 p.n.e. – 490 p.n.e.) spożywał herbatę z jajkiem.
- Aż do Epoki Trzech Królestw (220-280) herbata była spożywana jedynie na dworze cesarskim
- Między 265 a 618 herbata zaczęła być spożywana przez większość Chin.
- Od czasów dynastii Tang (618-907) herbata jest jednym z niezbędnych rzeczy życia codziennego
- W czasach dynastii Song (960-1279) herbata stała się jednym z głównych produktów eksportowych